André Badenhorst
Opvoedkundige navorser: SOS
Die wêreld ervaar ‘n inligtingsrevolusie. Elke Jan Rap en sy maat kan inligting die wêreld instuur wat potensieel elkeen van die 5 180 000 000 internetgebruikers kan tref. As slegs 1% van daardie mense jou inligting vir soetkoek opeet, sluit dit amper die hele Suid-Afrikaanse bevolking in. Dit is moeilik om die persentasie van waninligting op die internet te bepaal, maar ons het telkemale al gesien hoe idees wat nie op die waarheid geskoei is nie, soms soos veldbrande oor die wêreld versprei. Neem nou maar die waansinnige opkoop van toiletpapier in Covid-tyd tot die toenemende tweespalt wat digitale media in die samelewing saai oor verskeie politieke en sosiale kwessies.
Tieners is hoogs vatbaar vir waninligting en veral sosiale media het ʼn negatiewe impak op hul geestesgesondheid. Aan die ander kant wys navorsing op die voordele van sosiale media, maar dan telkens met die voorwaarde dat mense krities daarmee moet kan omgaan. Verskeie internasionale ondersoeke pleit daarom al vir etlike jare lank dat kritiese denke op skoolvlak ontwikkel moet word. Dit word selfs in elke SA kurrikulumdokument ten doel gestel! Daar kom egter bitter min van hierdie belangrike vaardigheid in die onderrigpraktyk tot sy reg, en dit word ook deur die Solidariteit Skoleondersteuningsentrum (SOS) se onlangse denkvaardigheidstoets (DVT) bevestig. Behalwe dat hierdie ondersoek die stand van kritiese denkvaardighede in ons skole uitlig, gee dit vir ons ‘n baie goeie idee hoe hierdie belangrike denkvaardigheid geassesseer kan word.
Na deeglike navorsing het die SOS die DVT vir kinders in grade 4, 5 en 6 met ʼn span kundiges en eksterne konsultante saamgestel. Die vrae is in verskillende redenasievorme opgestel sodat al die kinders hul denkvaardighede kon toon sonder om deur taal- of numeriese vaardighede verhinder te word.
So het dit gebeur dat meer as 600 kinders op 19 Julie die DVT deur Die Wolkskool gratis op hul rekenaars, tablette of selfone geskryf het. Die grootste probleem was kinders wat nie hulle wagwoorde van Die Wolkskool kon onthou nie. Die SOS het skole egter bygestaan en die probleem is vinnig aangespreek. Daar was geen tydsbeperking nie en almal het gemiddeld 17 minute geneem om al die vrae te beantwoord. Almal was vasgenael en het dit geniet!
Verslag is na afloop van die DVT aan elke ouer en deelnemende skool gedoen. Sommer dadelik het skole laat weet dat kinders wat gewoonlik nie presteer op skool nie, uitstekend gedoen het in die DVT. Die omgekeerde was ook waar: Daar was kinders wat gewoonlik akademies goed presteer, maar wat nie goed in die DVT gevaar het nie.
By een skool het ‘n onderwyser met ander oë na ‘n kind begin kyk en haar blootgestel aan dinge soos die herkenning van patrone eerder as die somme self. Waar Wiskunde haar slegste vak was, het dit nou haar gunsteling vak geword.
ʼn Gesprek met ʼn ouer wat in die mediese veld staan, het die teenstrydigheid tussen denkvaardighede en akademiese prestasie uitgelig. Die mamma het sterk gevoel oor jongmense wat in die werksplek beland wat nie behoorlik kan dink en vinnig leer nie, maar tog het daardie ouer vas bly staan dat punte belangriker is omdat dit toegang gee tot die universiteit. My antwoord aan haar was dat beter denke noodwendig tot beter punte sal lei, maar ongelukkig is daar geen bewyse dat die omgekeerde waar is nie.
Die DVT-resultate bevestig die huidige swak verband tussen denkvaardighede en akademiese prestasie, maar lig ook uit wat skole kan doen om kritiese denkvaardighede te ontwikkel.
Ek hoor en ek vergeet. Ek sien en ek onthou. Ek doen en ek verstaan.
Confucius
Die SOS beveel aan dat kinders soveel as moontlik aan regte-wêreldse probleme blootgestel word. Sodra dit gebeur, vind nie net integrasie van vakinhoud plaas nie, maar word kritiese denke saam met ander vaardighede soos kreatiewe denke en samewerking ontwikkel. Boonop is kinders daardeur gemotiveer, want vakinhoud raak nou lewendig. By een skool was daar ‘n skerp afname in afwesigheid kort na die aanneming van die SOS se onderrig- en leermodel*.
Die ontwikkeling en assessering van denkvaardighede staan internasionaal nog in sy kinderskoene. Die SOS moedig skole aan om saam op reis te gaan om hierdie komplekse uitdaging te takel om vir ons kinders ‘n blink toekoms te verseker in hierdie toenemend veranderende wêreld.
Die SOS se DVT-verslag is beskikbaar vanaf 26 September 2023 op https://skole.co.za/denkvaardigheid. Die volgende DVT word vir 31 Oktober 2023 beplan. Verdere inligting sal volg.
* Die SOS doen voorste navorsing in die onderwys en spog met ’n eersteklas onderrig- en leermodel wat tans deur verskeie skole aangeneem word. Die SOS het ook onlangs lande soos Singapoer, Australië en Amerika besoek en vennootskappe met invloedryke plaaslike en internasionale rolspelers in die onderwys is reeds gesluit.
Verwysings:
A systematic review of worldwide causal and correlational evidence on digital media and democracy
Are child and adolescent mental health problems increasing in the 21st century? A systematic review
How Much of the Internet Is Fake? Turns Out, a Lot of It, Actually.
How the Coronavirus Created a Toilet Paper Shortage
Internet usage worldwide – Statistics & Facts
Lesson plan: How to fact-check the “fact” pages on InstagramMeasuring adolescents’ beliefs in conspiracy theories: Development and validation of the Adolescent Conspiracy Beliefs Questionnaire (ACBQ)