100 jaar van Afrikaans: bou woord vir woord aan die toekoms

deur Jana Terblanche, Onderwysspesialis: SOS

Elke jaar op 21 Februarie vier ons Afrikaans Moedertaaldag, ‘n tyd om nie net ons taal te vier nie, maar ook om na te dink oor hoe ons dit kan bevorder. Een van die belangrikste aspekte van ‘n taal se oorlewing en groei is die ontwikkeling van woordeskat, en dit begin reeds in die vroeë kinderjare. Hoe beter ‘n kind se woordeskat, hoe makliker kan hy of sy kommunikeer, lees, skryf en dink. Dit is hier waar ouers ‘n onmisbare rol speel in die verryking van hul kinders se taalvaardighede.

Waarom is ‘n ryk woordeskat so belangrik?

Navorsing toon dat kinders met ‘n groter woordeskat beter akademiese prestasie toon, beter sosiale interaksies het en meer selfvertroue in hul taalgebruik ervaar. Woordeskat is die fondament van begrip, en ‘n swak woordeskat kan ‘n kind se vermoë belemmer om konsepte te verstaan en uit te druk. Dit is ook belangrik om bewus te wees van taalvermenging, waar Engels en Afrikaans byvoorbeeld onnodig gemeng word. Hoewel verwisseling tussen tale natuurlik is in ‘n meertalige samelewing, is dit belangrik dat kinders Afrikaans in sy volle rykdom kan gebruik sonder om te veel op Engels te steun.

Die rol van ouers in woordeskatontwikkeling

Ouers is die eerste en belangrikste taalmodelle vir hul kinders. Hier is ‘n paar sleutelaspekte van ouerbetrokkenheid:

1. Gereelde geselsies – Gesels daagliks met jou kind oor verskillende onderwerpe, soos hul dag, hul belangstellings of wat hulle gesien het. Hoe meer woorde kinders hoor, hoe vinniger ontwikkel hul taalvaardighede.
2. Regstelling met geduld – Wanneer ‘n kind ‘n woord verkeerd uitspreek of gebruik, verbeter dit vriendelik sonder om hul selfvertroue te knou. ‘n Vriendelike herhaling van die korrekte vorm help baie.
3. Vermy vermenging – Moedig jou kind aan om volledige sinne in Afrikaans te gebruik, eerder as om Engelse woorde in te meng waar daar ‘n Afrikaanse alternatief is.
4. Lees en storievertelling – Voorlees is een van die kragtigste maniere om ‘n kind se woordeskat te bou. Boeke stel kinders bloot aan nuwe woorde en konsepte wat hulle andersins nie sou hoor nie.

Praktiese wenke om woordeskat te bou

• Lees elke dag – Boeke is ‘n goudmyn van nuwe woorde. Lees vir jou kind van kleins af en bespreek die stories om hul begrip te verbeter.
• Speel woordspeletjies – Speletjies soos “Ek sien met my klein ogies” of rympies en raaisels help kinders om woorde op ‘n prettige manier te leer.
• Benoem voorwerpe en aksies – Wanneer jy en jou kind saam in die kombuis is of in die tuin werk, benoem die voorwerpe en aksies om hul woordeskat te verbreed.
• Gebruik Afrikaanse media – Luister na Afrikaanse musiek, kyk Afrikaanse kinderprogramme en lees Afrikaanse tydskrifte om ‘n liefde vir die taal aan te wakker.
• Skep ‘n taalryke omgewing – Plaas Afrikaanse boeke en woordspeletjies binne maklike bereik sodat jou kind natuurlik met die taal kan omgaan.

Trots op Afrikaans: ‘n lewende taal vir die toekoms

Om trots te wees op jou moedertaal beteken om dit te koester en te bevorder. Kinders wat sien dat hul ouers Afrikaans met liefde en respek gebruik, sal self ‘n positiewe gesindheid daarteenoor ontwikkel. Vier jou taal deur dit met entoesiasme te gebruik, tradisies lewendig te hou en te wys dat Afrikaans ‘n moderne, dinamiese en veelsydige taal is.

Op hierdie Afrikaans Moedertaaldag, laat ons ons toewy aan die verryking van ons kinders se woordeskat en die bewaring van ons kosbare moedertaal. Dit is nie net ‘n verantwoordelikheid nie, maar ‘n geskenk wat vir geslagte lank sal voortleef!