Marlien van der Westhuizen
Navorser: SOS
Ons het onlangs internasionaal Moedertaaldag herdenk. Dit is van kardinale belang om die noodsaaklike rol wat moedertaalonderrig speel te erken. Moedertaalonderrig vorm die grondslag vir die bevordering van linguistiese en kulturele diversiteit, die bevordering van kognitiewe ontwikkeling en die versekering van gelyke toegang tot gehalte-onderrig vir alle leerders.
Volgens die Departement van Basiese Onderwys (DBO) ontvang 71% leerders tans onderrig in Engels, 7% ontvang onderrig in Afrikaans, terwyl IsiZulu en IsiXhosa, die land se grootste tale, onderskeidelik slegs vir 7% en 5% leerders as onderrigtaal gebruik word.
1. Moedertaalonderrig help met kognitiewe, sowel as intellektuele ontwikkeling
Suid-Afrikaanse onderwys is tans in ʼn krisis met slegs 20% van alle skole wat funksioneel is. Internasionale toetse soos TIMSS en PIRLS (sedert 2001) toon dat ons leerders se kognitiewe en intellektuele ontwikkeling vêr te kort skiet.
Navorsing het keer op keer aangedui dat wanneer leerders hul moedertaal goed praat, hulle nie net beter kognitiewe ontwikkeling ervaar nie, maar ook intellektueel beter ontwikkel.
Leerders se taalvaardighede word by die skool ingeskerp, daarom is dit belangrik dat hulle moedertaal ook die taal is waarin hulle onderrig word. Navorsing in verskeie lande toon baie duidelik dat leerders met ʼn sterk taalfondasie in hulle moedertaal akademies beter vaar, dikwels tot op tersiêre vlak.
2. Moedertaalonderrig baan die weg vir die aanleer van ander tale
Alhoewel daar geen twyfel bestaan oor die waarde van Engels as besigheidstaal nie, is daar egter ʼn duidelike verband tussen die bemeestering van ʼn moedertaal en die aanleer van ʼn tweede taal, byvoorbeeld Engels.
ʼn Leerder wat sy moedertaal bemeester het, het ʼn voorsprong nie net in sy/haar moedertaal nie, maar ook wanneer ʼn tweede taal aangeleer word. Navorsing toon dat konsepte en taalvaardighede vanaf ʼn leerder se moedertaal geëkstrapoleer kan word wanneer ander tale aangeleer word.
3. Moedertaalonderrig speel ʼn rol in die aanleer van Wiskundige vaardighede
Wiskundiges meen al jare dat Wiskunde bloot ʼn ander taal is wat ʼn leerder moet aanleer. Navorsers oor die verband tussen moedertaal en Wiskunde het tot die gevolgtrekking gekom dat wanneer Wiskunde in die moedertaal onderrig word, die retensievaardighede en prestasie van die leerders toeneem. Dit is dus effektief en voordelig vir die leerders om Wiskunde in hulle moedertaal aan te pak.
4. Moedertaalonderrig bevorder ʼn multikulturele omgewing
Ons tale hou ons kulturele erfenis lewendig. Kulturele inligting wat in ‘n vreemde taal gelees of gehoor word, kan moeilik wees om te verstaan of mee te identifiseer, as gevolg van ‘n verlies aan betekenis, impak en konteks. Wanneer ʼn leerder onderrig word in hulle moedertaal bevorder dit hulle eie identiteit-sekuriteit. Hierdie sekerheid oor taal en kultuur lei tot baie meer inklusiewe gedrag by leerders.
5. Moedertaalonderrig speel ʼn belangrike rol in die ekonomiese welvaart van ʼn land
Die verband tussen ekonomiese welvaart en moedertaalonderrig is duidelik te sien wanneer daar gekyk word na lande waar meer as 80% leerders onderrig in hulle moedertaal ontvang, die gemiddelde inkomste van die inwoners meer is.
Ter ondersteuning van hiervan toon navorsing deurgaans dat armoedevlakke geassosieer word met ‘n afname in fonologiese bewustheid, woordeskat en sintaksis deur die verskillende stadiums van ontwikkeling – wat almal tekens is van swak moedertaalontwikkeling.
